Godsdienst
Niet alleen formele / erkende godsdiensten houden hun gelovigen in de greep. Ik vraag me af hoe bloedlink -ismen zijn voor het voortbestaan van de soorten. Denk aan de bekende drie: fascisme, communisme en neoliberalisme. Ze hebben de kracht van godsdienst gekregen doordat de mens er in ging geloven, doordat er een geloofsleer werd gemaakt met dogma's. Maar wie zijn de goden in deze godsdiensten?
Een echte fascist gehoorzaamt blindelings en slaat er op los, in naam van de grote leider. Dat is een mens van vlees en bloed, zeker, maar heeft in de hoofden van de fascist een goddelijke status. Dat vond je bij de Babylonische koningen, de Chinese keizer, de Afrikaanse stamleider, bij de Habsburgse de Keizer en bij Hitler. Onder deze goden vond je zowel de vrijwillige als de gedwongen onderdanen, onderworpenen.
Zo is het ook bij die andere -ismen. Meer of minder op de achtergrond staan daar die godenbeelden (andere godsdiensten zullen hen 'afgoden' noemen). Hebzucht is de god van het neoliberalisme; die wordt 'het goede' genoemd en zal zorgen dat de vrije markt echt gaat doen wat de gelovigen geloven.
Hun effect op de mensheid is de uitroeiing ervan, in plaats van hun voortbestaan.
Godsdienst is een mensenproduct dat de mens wil onderwerpen. Je moet je verantwoorden voor je daden tegenover een hoger wezen, een almachtig wezen.
"Doe jij wel wat Hij zegt?"
Dat je niet vrij bent je te ontplooien is grondige reden om uit de buurt te blijven. Echte democratie is onhaalbaar waar godsdienst overheerst. Goed en kwaad hebben dar een absolute eeuwigheidswaarde.
Van een god moet ik het niet hebben. Als secularist gebruik ik mijn mogelijkheden tot verbinding met de anderen om de soort en de omgeving te laten voortbestaan, te verbeteren, waarom niet?
Als er iemand van god langs komt, voel ik meteen weerstand:
"Neem zelf verantwoordelijkheid voor je gedrag. Beroep je niet op een bovenaards wezen. Is de Verlichting dan helemaal aan je voorbij gegaan?"
Zou het kunnen dat de mensheid ooit zal erkennen dat transcendente uitvindingen, zoals goden, weliswaar hun functie hebben gehad, maar dat het tijd is om ze bij het afval te zetten? Hoe lang nog blijven waanideeën van godsdienstfanaten onze wereld verzieken?
Religie
Iemand gaat in het bos wandelen, in de natuur, langs het strand, in de bergen. Hij vindt een religieuze ervaring. Iets raakt hem daar. Hij voelt zich deel van de kosmos, een haast mystiek gevoel. Wat is dat? Religie? Hetzelfde hebben mensen soms als ze met grote groepen samenkomen en samen zingen. Iemand wordt religieus in een klooster of in een retraite-week. Er behoeft niet gesproken te worden, het is geen kwestie van veel woorden, maar veel meer een gevoel, een emotie.
Soms zijn woorden - vaak in de vorm van liederen - juist weer essentieel, zoals bij de "Passion processie", nog zo'n massale happening vol emotie.
Men voelt verbondenheid met elkaar. Dat laatste doet me denken aan Spinoza, die vond dat het voortbestaan van de (mensen)soort onmogelijk was zonder samenwerking of zonder de juiste leefomgeving. Ik denk dat het zoeken naar verbinding een natuurgegeven is, een wetmatigheid in de soort. Het zit in de genen en is daar mogelijk al in een zeer vroeg stadium terecht gekomen. Het is geen onderwerping, maar samenwerking, een diep gevoel van natuurlijke verbondenheid. Religie zit in ons DNA. Ik houd het er op dat religie een natuurverschijnsel is, dat net als ander menselijk gedrag in onze genen zit - voor een deel al heel lang.
Zelf bereikte ik met bovenstaande benadering - tegen mijn eigen vooroordeel in - een overwinning voor het begrip religie. Tot voor kort plaatste ik dat in een zweverig gebied van 'dat spirituele gedoe'. Met wat goede wil van mijn kant kon ik nu begrip opbrengen voor alle menselijke exemplaren die hun kracht tot voortbestaan van de soort zoeken in het samenwerken, in verbinding.
Als ik de verschillende artikelen lees en mij focus op een eigen intern religieus gevoel, word ik nergens gehinderd door bovenaardse wezens, of door hun geschriften, of door hun aardse knechten. Dat samen zoeken naar zin of betekenis blijkt van binnenuit te komen, niet van buitenaf of van bovenaf. Het zit blijkbaar in de mensengenen, net zoals de rede deel uitmaakt van het typisch menselijke.
Religie vs. godsdienst
De hele wereld zit vol godsdienst, vaak niet meer te onderscheiden van de cultuur ter plekke. Elke godsdienst pretendeert de ware God te hebben, de Heilige Boeken, de beste Moraal. Wederzijds en onderling is er wantrouwen en haat, en allebei roepen ze om het hards hoe fout de ander is, waarin ze volgens mij allebei gelijk hebben.
Als religie iets natuurlijks is, hoe is godsdienst er dan in geslaagd zo succesvol dat religieuze in te kapselen, te kapen. Net zoals godsdienst de moraal heeft ingepikt. Alsof er nog geen moraal bestond voordat god werd uitgevonden.
Heeft de Homo Sapiëns haar natuur-religie uitgeleverd aan godsdiensten en haar grote leiders? Wie had er belang bij om de mens te onderwerpen? Ik zou zeggen: machthebbers, Sjamanen die het leiderschap proefden, de keizers die zich goddelijk maakten, mannen die vrouwen onderdrukten. Het verschijnsel zit heel diep en valt met één Verlichting blijkbaar niet uit te roeien.
Daarom: graag een neoVerlichting en vele NeoVerlichters.
Of gaan we liever weer een tijdperk van duisternis tegemoet?